اسکلت فلزی از جمله سیستمهای سازهای پرکاربرد در ساختمانسازی مدرن به شمار میآید که به واسطه استحکام بالا، انعطافپذیری و سرعت ساخت، جایگاه ویژهای در صنایع مختلف پیدا کرده است. این سیستم عمدتاً با استفاده از مقاطع فولادی ساخته میشود که به صورت ستون، تیر، بادبند و سایر اعضا مهندسی و اجرا میشوند. اسکلت فلزی در مقایسه با سیستمهای سنتی مانند اسکلت بتنی، وزن سازه را به طرز چشمگیری کاهش میدهد و امکان اجرای دهانههای بزرگتر، طبقات بیشتر و تغییرات معماری را فراهم میسازد.
انواع اسکلت فلزی را با توجه به نوع اتصالات و ساختار اعضا میتوان در دو دسته اصلی قرار داد: اسکلت فلزی با اتصالات جوشی و اسکلت فلزی با اتصالات پیچ و مهرهای. اسکلتهای جوشی بیشتر در پروژههای سنتی و کوچک یا جاهایی که سرعت اجرا اهمیت زیادی ندارد به کار میروند، اما اسکلتهایی که با پیچ و مهره مونتاژ میشوند، به دلیل کنترل کیفیت بهتر، امکان پیشساختگی و سهولت حمل و نصب، در پروژههای بزرگ صنعتی، تجاری و بلندمرتبه ترجیح داده میشوند. همچنین از حیث ساختار، اسکلت فلزی میتواند به صورت قاب ساده (سازه خمشی)، قاب خمشی ویژه، قاب خمشی متوسط یا مهاربندیشده (ویژه مناطق لرزهخیز) طراحی و اجرا گردد.
اجزای اصلی اسکلت فلزی شامل ستونها، تیرهای اصلی و فرعی، بادبندها و اتصالات است. ستونها در نقش المانهای عمودی باربر، وزن سازه و بارهای وارده را به پی منتقل میکنند. تیرهای اصلی، وظیفه تحمل بار سقف و انتقال آن به ستونها را بر عهده دارند؛ تیرهای فرعی برای پشتیبانی بیشتر و کاهش فاصله میان تیرهای اصلی به کار میروند. بادبندها، که معمولاً به شکل ضربدری یا هشتی اجرا میگردند، نقش بسیار مهمی در افزایش پایداری جانبی و مقابله با نیروهای جانبی مانند زلزله و باد دارند. اتصالات نیز به عنوان نقاط حساس سازه، همواره باید مطابق با استانداردهای فنی و به شیوه صحیح اجرا شوند تا مقاومت و ایمنی سازه تضمین شود.
کاربردهای اسکلت فلزی بسیار گسترده است. از آن میتوان در احداث ساختمانهای مسکونی و اداری، سولههای صنعتی و ورزشی، برجهای بلندمرتبه، سازههای پل، انبارها، مراکز خرید و فرودگاهها بهره برد. همچنین در پروژههای زیرساختی و سازههای موقت نیز این سیستم به دلیل سرعت اجرا، امکان باز و بسته کردن مجدد قطعات و قابلیت بازیافت بالای مصالح بسیار مورد توجه قرار گرفته است. ویژگیهای منحصر به فرد مانند انعطافپذیری طراحی، قابلیت توسعه در آینده، عمر طولانی، و مقاومت در برابر بارهای سنگین باعث شده است که مهندسان و کارفرمایان در بسیاری از پروژههای بزرگ، اسکلت فلزی را به عنوان گزینه اول انتخاب کنند.
در نهایت باید اشاره کرد که اسکلت فلزی نه تنها باعث بالا رفتن کیفیت، دوام و بهرهوری ساختمان میشود، بلکه شرایط مناسبی برای اجرای معماری مدرن و پیچیده را نیز فراهم میآورد و نقش مهمی در ارتقای تکنولوژی ساخت و توسعه پایدار ایفا میکند.