پلهای اسکلت فلزی به عنوان نمادی از پیشرفت مهندسی سازه و توسعه زیرساختهای مدرن، نقش برجستهای در ارتباط شهرها، عبور از موانع طبیعی و پیشبرد حملونقل ایفا کردهاند. تاریخچه استفاده از فولاد در ساخت پلها، به اواسط قرن نوزدهم بازمیگردد؛ زمانی که پیشرفت در تولید آهن و سپس فولادِ صنعتی، راه را برای طراحی و ساخت پلهای مقاومتر و با دهانههای بزرگتر نسبت به پلهای سنگی یا چوبی هموار کرد. پل آهنی «آرن» ساختهشده در سال ۱۷۷۹ در انگلستان را میتوان از اولین نمونههای مهم دانست، اما شروع شکوفایی این صنعت با ابداع روش های نوین نورد و تکنولوژی مونتاژ فلزی سرعت بیشتری گرفت. در پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، پلهایی همچون «پل بروکلین» در نیویورک (۱۸۸۳) و «پل گلدن گیت» در سانفرانسیسکو (۱۹۳۷) با تکیه بر اسکلت فولادی و اتصالات پیچ و جوش، به عنوان شاهکارهای مهندسی زمان خود مطرح شدند.
در ایران نیز استفاده از پلهای اسکلت فلزی سابقهای بیش از یک قرن دارد. از پلهای مترقی دوران پهلوی اول مانند پل کارون ۱ اهواز تا پلهای بزرگراهی و ریلی مدرن امروزی، همهگی از انعطافپذیری، استحکام و سرعت اجرای بالای این سازهها بهرهمند شدهاند. امروزه پلهای قوسی، خرپایی، تیرورقی و کابلی با استفاده از اعضای فلزی در ابعاد مختلف ساخته میشوند که هر یک مطابق با نیاز پروژه و شرایط جغرافیایی انتخاب میشوند. برای نمونه، پل فلزی اسالم با دهانه قوسی ۷۰ متری و وزن بیش از هزار تن، نمونهای از تلفیق تکنولوژی مدرن، نقشهبرداری سهبعدی و مونتاژ قطعات پیشساخته به شمار میرود.
با وجود دستاوردهای چشمگیر، ساخت و بهرهبرداری از پلهای اسکلت فلزی با چالشهای فنی و اجرایی متعددی همراه است. یکی از مهمترین این چالشها، محافظت در برابر خوردگی و زنگزدگی است، زیرا فلز در معرض رطوبت، باران، تغییرات دما و عوامل محیطی به سرعت آسیب میبیند؛ به همین دلیل استفاده از پوششهای ضدخوردگی، رنگآمیزی و عملیات گالوانیزاسیون از الزامات اساسی محسوب میشود. علاوه بر آن کنترل کیفیت در مراحل برش، جوش و نصب قطعات، اهمیت زیادی پیدا میکند، چرا که کوچکترین خطا در اتصالات یا مونتاژ میتواند موجب بروز مشکلات سازهای شود.
از نظر بهرهبرداری، نگهداری و بازرسی دورهای، توجه به لرزشها و بارهای دینامیکی عبوری، و اطمینان از سلامت اتصالات همواره باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین پیچیدگیهای مهندسی نظیر محاسبه خیز، توزیع نیروها، طراحی مناسب مقطع اعضا و هماهنگی با پیشرفتهترین استانداردهای بینالمللی، کار مهندسان را در پروژههای پلسازی فلزی با چالش همراه میکند. با این وجود، قابلیت پیشساختگی قطعات، امکان اجرا در مناطق صعبالعبور، تسریع در روند ساخت و قابلیت توسعه یا تقویت پل از جمله ویژگیهایی است که هنوز پلهای اسکلت فلزی را به عنوان یکی از بهترین انتخابها در پروژههای زیرساختی مطرح نگه داشته است.