دو سیستم رایج در ساخت‌وسازهای امروزی، اسکلت فلزی و سازه بتنی هستند. انتخاب هر یک متأثر از عوامل فنی، اقتصادی، اجرایی و حتی شرایط جغرافیایی و اقلیمی پروژه است. آگاهی از مزایا و معایب هر سیستم کمک می‌کند تصمیم هوشمندانه‌تری اتخاذ شود.
مزایای اسکلت فلزی
۱. سرعت ساخت بالا: مونتاژ اجزای فلزی با استفاده از پیچ و مهره یا جوش، بسیار سریع‌تر از قالب‌بندی، بتن‌ریزی و انتظار برای گیرش بتن است.
۲. امکان اجرای صنعتی (پیش‌ساخته): اعضای فلزی را می‌توان با کیفیت بالا در کارخانه تولید و در محل فقط نصب کرد.
۳. سبکی سازه: بسته به نوع پروژه، اسکلت فلزی نسبت به سازه بتنی وزن کمتری دارد که بار مرده ساختمان را کاهش و ابعاد فونداسیون را کوچکتر می‌کند.
۴. انعطاف‌پذیری در طراحی: دهانه‌های بلند، معماری خاص و تغییر در نقشه‌های اجرایی در سازه‌های فلزی آسان‌تر اجرا می‌شود.
۵. قابلیت بازیافت بالا: فولاد قابل بازیافت است و ضایعات آن اغلب دوباره در چرخه تولید قرار می‌گیرند.
معایب اسکلت فلزی
۱. حساسیت در برابر خوردگی (زنگ‌زدگی): بدون حفاظت کافی، فلز در معرض رطوبت و شرایط جوی آسیب می‌بیند.
۲. کاهش مقاومت حرارتی: فولاد با افزایش دما خاصیت خود را از دست می‌دهد و در برابر حریق نیاز به پوشش مقاوم دارد.
۳. قیمت نوسانی فولاد: قیمت اسکلت فلزی تحت تاثیر بازار جهانی است و گاهی افزایش چشمگیر دارد.
۴. نیاز به دقت بالا در اجرا: کوچک‌ترین خطا در ساخت یا نصب، می‌تواند عملکرد سازه را مختل کند.
مزایای سازه بتنی
۱. مقاومت زیاد در برابر حریق: بتن عایق حرارتی است و در آتش‌سوزی دیرتر آسیب می‌بیند.
۲. پایداری بالا در برابر خوردگی: بتن نسبت به عوامل محیطی مقاوم‌تر از فولاد عمل می‌کند.
۳. دسترسی آسان به مصالح: سیمان، شن و ماسه تقریباً در همه نقاط کشور موجود است.
۴. پایداری صوتی و ارتعاشی: دیوارها و کف‌های بتنی عایق صدای بهتری هستند.
معایب سازه بتنی
۱. وزن زیاد: سازه بتنی معمولاً سنگین‌تر است و نیاز به فونداسیون قوی‌تر دارد.
۲. مدت زمان اجرای طولانی: ساخت طبقات بتنی، گیرش و خشک شدن بتن مستلزم صرف وقت بیشتر است.
۳. امکان اصلاح دشوار: تغییرات در پلان و بازشوها به سختی انجام می‌شود.
۴. پتانسیل تولید ضایعات زیاد: عملیات قالب‌بندی و بتن‌ریزی ضایعات بیشتری نسبت به سازه فلزی دارد.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین سازه فلزی و بتنی باید با توجه به موقعیت جغرافیایی، نوع پروژه، محدودیت زمانی و مالی، الزامات فنی و زیست‌محیطی انجام شود. هریک در جای خود می‌توانند گزینه‌ای مناسب باشند، اما شناخت دقیق نقاط قوت و ضعف هر سیستم، کلید موفقیت پروژه است.
